Ik ben lid van de dialectwerkgroep van de OVD. We maken verhalen in het dialect. Tijdens deze kerstdagen willen we jullie deelgenoot maken van:
’n Dieks kersverhaal
Het was ’t joar 1815 en Napoleon was verslagen. Ok de kozakken harren met geholpen.
’T was row volk dee ’t neet zo nauw namen dat soldaotenvolk.
Marietje van Arem was ’n jong deerntje van ’n jaor of 18 uut ’n klein plaetske op de Veluwe.
Ze woonde in ’n klein dagloonershuuske b’j eur olders.
Opens wier d’r op ‘n aovend op de deur geklop.
’t rowe saldaotenvolk veel binnen en ze wollen aeten.
De van Arems harre neet veul ’n mager poetje ’n geit en dat was ‘t.
Mor de kaels wollen aeten dus ’t poetje wier geslach. Vader wol eur tegenhollen mor h’j kreg ’n how met ’t zwaard en viel dood neer.
Mooder kreiste en kermde en vloog op eur man af. Marietje ston angstig in ’n heukske te kieken.
Opens zaggen de soldaoten Marietje ’n vlaogen op eur af. Ze wollen vr’jen met das schöne Madel.
Vijf man nommen eur te grazen en Marietje lag haf dood op de vloer.
Naodat de soldaoten zich te goed harren gedaon aan hun enige poetje gongen ze weer wieder.
“N kaerl pakte ’n stok stak ‘m aan en gooide den op ’t reeten dak. ’T dak vatte vlam en ’t kleine keetje brande tot de grond too af. Mooder en Marietje konnen zich nauweluks redden. Vader mosten ze laoten liggen.
De vrouwluu trokken de Veluwe deur veur onderdak. In de bossen was niks te vinden. Marietje ontdekte dat ze in verwachting was, ok dat nog. Op ’n dag kon Mooder neet meer wieter. De ellende was eur te veul gewodden. Ze viel dood neer urges in ’n bos. Now was Marietje heel alleen en ok nog in verwachting, wat now.
Toovallig kwam d’r ’n jonge kaerl aan. H’j zag ’t deerntje rouwend um eur mooder en ontfermde zich aover eur. H’j was vriendeluk en behulpzaam.
Kom maor met mien met zei h’j en ontfermde zich aover eur.
Uuteindeluk kwamen ze aover de hei b’j ’n klein plaetske uut. Ze heurden dat ’t Diem was de Diemse hei. De minsen daor woonden in kleine plaggenhutten, wazzen arm maor erg vriendeluk.
Ze mochten b’j hun in huus kommen. ’t Was kold en b’jnao kesaovend. Z’j konnen urges in ’n hook slaopen vlak b’j de stal van ’n geit. Den nach kwam de kleine en ze neumden um Jantje van Arem.
Later konnen ze eiges ok ’n hutje bouwen. De minse zeien: a’j ’n stenen schossteen hat gebouwd en g’j zette um ’n stukske grond ’n hek mocht g’j blieven wonen. Mits de buren gin bezwaor hadden. De gronden wazzen immers gemeene gronden.
Het was ’t jaor 1944. De Duitsers wazzen an de andere kant van de Rien verslagen.
‘N man en ’n vrouw uut Spiek dee in ’n klein huusken woonde aan de Rien mosten ok weg.
’T huus was getroffen deur ’n granaat den van de aoverkant kwam. Op kesaovend kwammen ze aan op de Hei in den Diek. De jonge vrouw was in verwachting ’t kind kon elk moment kommen. Uuteindeluk klopten ze b’j ’n klein huusken op de deur en vroegen of ze binnen mochten kommen.
’T was kesaoven, ’t was ommundig kold en ’t sneeuwde.
Vader en Mooder van Arem, want dee woonden daor, zeien kom maor gauw binnen dan ku’j ow warmen. W’j hemmen mor ’n klein huusken maor a’j ’t neet erg vind ku’j op de deel slaopen.
D’r stonnen twee keujkes ’n paar varkes en ’n geit. ’T was warm op de dael.
Van Arem lei d’r ’n matras neer waor de minskes op konnen slaopen. Maor och jee ’s-Nachts kwammen de weejen. D’n kleine melde zich. Mooder van Arem wier d’r b’j geroepen en mos helpen. ‘T was slecht weer en d’r was ok gin tied um de vroedvrouw te halen.
Maor ’t kind kwam gezond op de waerld, ’t was ’n jungske, Ze leien um maor effe in een deken en ’n kussen in de koebak. Och gut zei mooder van Arem, t’s net as vrogger.
Mien aover grootmooder vertelde dat aover grootvader ok zo op de wearld gekommen was met kersaovend hier op de hei. Wat ’n toeval.
Ze nuumden doarum ’t kind Jantje, net as aovergrootvader.
Too de oorlog veurb’j was gong het echtpaar weer terug naor Spiek. Z’j bouwden daor weer ’n n’j huusken en hielen altied nog contact.
Het was ’t jaor 2018 en ’t was weer kesaovend. De wereld ston weer op zien kop, veural in ’t midden oosten. Veul minsen mieken ’n halsbraekende tocht um weg te kommen.
Weg uut eur land waor alles aoverhoop wier geschaoten en waor ’t laevensgeveurluk was.
Weg naor Europa daor hoopten ze ’t baeter te kriegen.
Ze hadden lang geloopen Achmed en Mirjam en Mirjam was ok nog in verwachting.
’T was kold in dit kleine kikkerland. Uuteindeluk kwammen ze b’j ’n huusken aan ’n stil weggetje, de Koningsweg in den Diek. Zol hier ’n koning wonen zei Mirjam.
Ze wazzen ortodox katholiek men vierden dus ok kersmis. Moar ok al was ’t huusken was neet groot, de mensen wazzen tevreejen. Ze hadden ’n ponie, wat tuutten en ’n varken.
Jan van Arem, want daor wazzen ze woonde hier met zien zoon en schoondochter. H’j heurden lawaai en kek noar buuten. ’T sneeuwde natte snee en d’r was ’n kolde gure wind.
H’j zag de minsen kieken naor hun huusken. Kom maor binnen zei h’j gastvr’j want buuten is ’t hatstikke kold. Dankbaor kwammen de minse binnen b’j de warme kachel.
Gillie kunt zoo neet wieder en kunt vannacht hier wel slaopen, w’j hemmen nog ’n kaemerken aover.
Opens begon Mirjam te stonnen, oei de weejen kwammen. De schoondochter van Jan was d’r gauw b’j en zien zoon belde de vroedvrouw.
D’j was urges anders met ’n kleine bezig en kon neet meteen kommen. Vanwege kesmis was ze alleen veur heel Diem. Loil en den Diek.
Jans schoondochter hielp meteen en al gauw kwam ’t keskind zonder problemen op de waereld. Allemaol wazzen ze ziels gelukkig. Hoo mowwen den kleine now nuumen.
Jan zei, ik heb geheurd uut de verhalen dat dit de derde kier is dat hier ’n kerstkind wud geboren.
Die andere twee wieren allebei Jan genuumd, dus mot dit kind ok mor Jan heten.
De minse vonden dat ’n mooie Hollandse naam want hier wollen ze de toekomst opbouwen.
Ze gongen wi’jer en kreggen ’n verbliefsvergunning. Ze konnen in Diem blieven wonen.
Ze hielen vol dankbaorheid nog altied contact met de van Arems. En die zeien toeval besteet niet. W’j blieven hier altied wonen en wachten op ’t volgende keskind.
Willie Thijssen