Historische schetsen van Nieuw-Dijk
Hierbij het 2e deel van de Historische schetsen nu over:
Het Parochiehuis.
Al vrij snel na de oprichting van de parochie voelde men de behoefte om een eigen ruimte op te richten voor de verschillende activiteiten van de parochie. Ook de het gemeentebestuur informeerde op 9-11-1948 naar de behoefte aan schoolruimte. Pastoor van Gendt antwoorde daarop dat er behoefte was aan een kleuterschool, een naaischool, een meisjesschool en een gymnastieklokaal.
In het begin werden de vergaderingen van de parochie in de school gehouden maar die mochten na 1 januari 1949 niet meer in de school plaats vinden. Vergaderen in cafés was uit den boze voor de kerk en de schutterstent vond men ook geen optie, die kon wel gebruikt worden voor grotere activiteiten.
De bedoeling was om het nieuwe parochiehuis te gebruiken voor het kleuteronderwijs (fröbelschool), voor de parochiebibliotheek, voor het jeugdwerk, voor cursussen en voor bijeenkomsten van parochiële instellingen en verenigingen.
Pastoor van Gendt vond zijn broer bereid om een tekening te maken (hij was architect). De bouwkosten werden geraamd op f20.000, --, wel zonder inrichting. Maar door de medewerking van de parochianen ging men er van uit dat het arbeidsloon aanmerkelijk kon worden verminderd. Uiteindelijk werd de vergunning verleend voor een totaalbedrag van f. 9.500, --
Al vrij snel werden door de gemeentearchitect de piketpaaltjes gezet tussen de pastorie tuin en de katholieke school die met het onderwijzershuis op de hoek van de Smallestraat en de Meikamerlaan stond.
Zoals gebruikelijk in die tijd (het was ook al gebeurd bij de bouw van de kerk) werden een aantal boeren gemobiliseerd die met paarden, karren en schoppen het grondwerk moesten verrichten, waarna de fundering kon worden gestort. Was iemand verhinderd in verband met werkzaamheden op de boerderij dan schakelde men de buurman in. Want het werk moest doorgaan. Het metsel en timmerwerk werd geheel belangeloos gedaan door Diekse bouwvakkers, die hiervoor zelfs de bouwvakvakantie opofferden om dit gemeenschappelijke doel te bereiken.
Zo kon op maandag 24 juli 1950 de 1ste steen worden gelegd door Mgr. Huurdeman. Vicaris-generaal van het aartsbisdom Utrecht. Uiteraard werden op die dag heilige missen gelezen en wel om 7.00 uur en om 8.00 uur en om 9.00 de pontificale hoogmis. De metselaars begonnen dan om 6.00 uur met hun werkzaamheden. Om 8.30 moesten ze naar de kerk met hun gereedschap en dat werd dan gewijd tijdens de Pontificale mis. Het gebouw werd voorzien van een centrale verwarmingen het meubilair verkreeg men door een huis-aan-huis collecte. Zo konden eind 1950 de eerste kleuters al in deze bewaarschool annex parochiehuis worden ondergebracht.
Hieronder kopie weekblad “de Liemers”
De kleuterschool was al op 6 februari 1950 begonnen met een klasje in de schutterstent op het afgeschotte toneel. De kinderen konden zich dan gedurende een maand voorbereiden voor de overstap naar de “grote” school in april. Na de paasvakantie gingen de eerste kinderen gedurende een jaar naar de kleuterschool, waarna ze naar de grote school gingen. Op 16 mei 1950 waren er al 45 leerlingen en in september 48. Als Fröbel onderwijzeres was aangesteld Trees Beusink, met al snel de assistentie van Mia Uffing. Beide dames waren nog in opleiding op “Insula Dei” in Arnhem.
De programma’s voor de kleuters werden opgesteld en uitgevoerd o.l.v. de directrice van de avondcursus. Het schoolgeld bedroeg 35 cent per week. Alhoewel dit niet wettelijk was geregeld droeg de gemeente bij met een bedrag van f 77,50 aanloopkosten en een subsidie van f 5,--per leerling per jaar. Omdat de kosten verder uit eigen middelen moesten worden betaald hadden de kleuterleidsters maar een karig loon.
Nadat het parochiehuis eind 1950 was opgeleverd konden de kinderen naar het nieuwe lokaal. Per 1 september 1951 kon er zelfs een tweede klas bij. De school werd toen bezocht door 50 kinderen. Geleidelijk aan groeide het aantal leerlingen en op 16 mei 1955 waren er al 82 leerlingen. In de “kleine” kleuterklas zaten 16 jongens en 25 meisjes en in de “grote” klas zaten 21 jongens en 20 meisjes. Jo Boschman had inmiddels de plek overgenomen van juffrouw Beusink.
De eerste jaren waren niet makkelijk voor de kleuterleidsters, want alles moest nog worden opgebouwd geld was nauwelijks beschikbaar. Ze gingen bij schilderwinkels oude behangboeken vragen en de vouwblaadjes moesten ze zelf snijden. Buitenspel gebeurde met weinig materiaal n het weitje achter de school.
De gemeente zag ook het belang van de kleuterschool en verhoogde de subsidie tot f 15,-- per jaar. In 1954 werd dat F 25,-- Op 1-1-1956 trad de kleuteronderwijs wet in werking en kwamen er ruimere voorzieningen zodat er allerlei materialen konden worden aangeschaft. Nu kregen de kleuters dezelfde schooltijden als de lagere school en ook de inrichting werd sterk verbeterd. N het begin hadden de kleuters op woensdag en zaterdag vrij, maar ze moesten nu voldoen aan de nieuwe rijksnormen, zo ook de leidsters. Per 1-1-1956 werd Nel Knook uit Winterswijk benoemd tot hoofdleidster, Jo Boschman had akte A en kon blijven zolang er voldoende leerlingen waren Juffrouw Uffing vertrok naar Westervoort.
Per 1 september 1957 kwam het eerste nonnetje, zuster Valeriana werd het hoofd van de kleuterschool. Zij fietste elke dag vanuit het klooster bij het ziekenhuis van Didam naar Nieuw-Dijk. Zij was lid van de Congregatie van de H. Jozef te Amersfoort en gaf de school de naam: de St. Jozefschool.
Ook organiseerde zij in 1958 de eerste palmpaasoptocht. Gedurende de acht jaar dat zij hoofd was van de kleuterschool heeft zij veel gedaan voor de verder opbouw van het kleuteronderwijs. Er waren betere middelen geregeld en er werd wat aan het terrein o de school gedaan. Maar er was een sloot langs de Smallestraat en de Meikamerlaan en daar werd door de grotere jongens van de lagere school driftig slootje gesprongen. De kleuters wilden dat nadoen en regelmatig moesten ze uit de sloot worden gevist. Ook de struikjes langs de sloot konden hier niet tegen. Dus werd er in 1960 een nieuwe speelplaats aangelegd, met een gazon een zandbak met de nodige groenvoorziening. In 1968 werd de speelplaats verplaatst naar de achterkant.
Per 1 januari 1965 ging zuster Valeriana met ziekteverlof en kwam uiteindelijk niet meer terug. Uiteindelijk werd met medewerking van het ministerie juffrouw Broekhuizen het nieuwe hoofd. Rond 1980 volgden de gezamenlijke teambesprekingen om van beide scholen een geheel te maken en met de invoering van de wet op het basisonderwijs op 1-8-1985 verdween de lagere school en het kleuteronderwijs en werd de basisschool. In 1990 verhuisden de kleuters naar de basisschool aan de Pontilaan. Het oude parochiehuis werd afgebroken en hier kwamen woningen voor in de plaats.
De laatste kleuterleidsters waren Thea van Alen en Anita Teunissen Zweden. Zij gingen mee over van de kleuterschool naar de basisschool.
Het gebouw van de kleuterschool annex parochiehuis wordt in 1990 gesloopt. Op de plaats hiervan werden een aantal woningen gebouwd. Daarbij werd een ingemetselde koker gevonden die was ingemetseld tijdens de 1e steenlegging in 1950. Hierop stonden in Latijnse tekst o.a. de namen vermeld van: Pius XII de toenmalige paus, Kardinaal Johannes de Jong, Koningin Juliana als regerend vorst, Theodorus Huurdeman, de vicaris, Johannes Hubertus Josephus van Gendt, de toenmalige pastoor en de kerkbestuursleden de heren Lambertus Lanters, Henricus Raben, Johannes Verheij en Antonius Freriks. Het origineel is afgedrukt in Oaver Diem jaargang 2016 nummer 31.
Bronnen:
- Van Bosmark tot Kerkdorp, 75 jaar Nieuw-Dijk, door Frans Staring;
- Nieuw-Dijk van A tot Z honderd jaar [parochie en parochianen bijdrage Jan Beursken;
- Oaver Diem 2016 nummer 31, ingemetselde oorkonde door Jan Beursken;
- Oaver Diem 2019 nummer 34, De Nieuw-Dijkse St. Antonius school
Hieronder twee foto's toelichting 1e foto:
Kleuters voor de hoofdingang van de school voorjaar 1952. Leidsters v.l.n.r. Trees Beusink, stagiaire Maria Putman uit Beek en Mia Uffing. Geheel rechts Pastoor van Gendt. (uit van Bosmark tot Kerkdorp, 75 jaar Nieuw-Dijk.
Toelichting 2e foto:
De Smallestraat met aan het begin rechts het parochiehuis annex kleuterschool. (fotocollectie OVD)